Terminologia GRECJA pojęcia z historii sztuki, powtórka przed maturą

W starożytnej Grecji wysmukłe naczynie ceramiczne z jednym uchem, przypominające dzbanek. Służyło do przechowywania oliwy do smarowania ciała. Miały długi brzusiec na kształt cylindra, zwężający się u podstawy, długą, wysmukłą szyjkę z uchem w kształcie pętli, bardzo szeroki i wysoki wylew. Pozycję stojącą zapewniała mała stopka. Podobnie jak inne naczynia były zdobione malowaniem.

Używane były w łaźniach, salach sportowych i w domu jako jeden z przyborów toaletowych.

Postać stojącego młodzieńca, występująca w archaicznej rzeźbie monumentalnej od końca VII w. p.n.e. na terenie Grecji właściwej, wysp Morza Egejskiego i Azji Mniejszej.
Jego postać przedstawiono frontalnie, z szerokimi barkami i wąskimi biodrami, z jedną nogą, przeważnie lewą, wysuniętą do przodu, rękoma opuszczonymi wzdłuż torsu, o dłoniach zwiniętych w pięść, rzadziej złożonych płasko na biodrach.

Schematyczny przekrój antycznej świątyni:
1.kolumna
2.ściana
3.stylobat
4.stereobat
5.euthynetria
6. ... ?


W architekturze greckiej zewnętrzna widoczna część fundamentów (euthynetria), ukształtowana w trzy stopnie (tzw. krepis), dookoła budynku, po których wstępowano na stylobat. W wielkich budowlach na stopniach bezpośrednio przed wejściem leżały mniejsze bloki, ułatwiające wchodzenie.

... dzwonowaty

Starożytne greckie naczynie ceramiczne lub metalowe, służące do mieszania wina z wodą.
Było bogato zdobione, miało niską stopkę, pojemny brzusiec, wysoki i szeroki wylew, dwa uchwyty umieszczone symetrycznie po bokach naczynia. Wyróżnia się cztery jego typy: kolumienkowe, wolutowe, kielichowate i dzwonowate. Pierwsze dwa typy wzięły swoje nazwy od kształtu uchwytów, trzeci od kształtu wylewu, a czwarty od kształtu brzuśca.

posąg ... archaicznej


Posąg stojącej, ubranej dziewczyny, charakterystyczny dla monumentalnej rzeźby greckiej VII i VI w. p.n.e.

Poliklet, Doryforos

Zasada kompozycji polegająca na ustawieniu postaci ludzkiej tak, aby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze i na zrównoważeniu tej postawy lekkim wygięciem tułowia i ramienia w stronę odwrotną; ta przeciwwaga i kontrastowanie ruchu wzbogaca kompozycję, pozbawiając ją frontalności i uwypuklając rysunek mięśni; tę zasadę stosowano już w starożytnych reliefach egipskich, przyjęła się ona w pełni w klasycznej rzeźbie greckiej w V w. p.n.e. (Polikleta Doryforos), by odżyć w rzeźbie gotyckiej, a także nowożytnej (barokowej)

... w Dżarasz


Jeden lub kilka rzędów kolumn połączonych ze sobą belkowaniem lub łukami arkadowymi; może pełnić funkcję konstrukcyjną lub dekoracyjną: stanowi najczęściej wyodrębniony, silnie akcentowany element w obrębie budowli bądź budowlę wolno stojącą;
W pierwszym zakresie występuje np. jako wieńce kolumn (pteron, peristaza) otaczające budowle antyczne i renesansowe lub jako część elewacji pałacowych (zwłaszcza w baroku i klasycyzmie). Nazwę tę stosuję się również do niektórych bardziej rozbudowanych portyków. Jako budowla wolno stojąca, najczęściej o charakterze dekoracyjnym jest typowa dla barokowych i klasycystycznych placów i ogrodów (pergola)

Świątynia Ateny – Nike (Apteros)

Najważniejsza część kolumny. W architekturze klasycznej miał on kształt walca o powierzchni gładkiej lub zdobionej kanelurami. Ustawiano go na bazie albo bezpośrednio na stylobacie (np. w porządku doryckim). Na jego szczycie znajdowała się głowica (kapitel), która łączyła go z belkowaniem.

... portalu katedry w Burgos (Hiszpania), XIII w.

W architekturze klasycznej (starożytna Grecja, starożytny Rzym) wewnętrzne trójkątne pole frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu oraz monumentalnych budynków nowożytnych kształtowanych pod wpływem architektury antycznej (klasycyzm i eklektyzm historyczny).

Greckie naczynia ceramiczne o dekoracji geometrycznej produkowane w Attyce około 850–700 p.n.e. Nazwa pochodzi od znajdującej się w pobliżu Bramy Dipylońskiej nekropoli ateńskiej, gdzie znaleziono wiele takich waz. Naczynia te produkowano generalnie w dwóch wersjach: jako amfory i kratery. Miały do około 2 m wysokości. Ustawiano je na grobach w charakterze pomników. Niektóre z nich nie miały dna, co pozwala przypuszczać, że pełniły one także funkcję naczyń ofiarnych, które stawiano na grobie i przez które wlewano ofiarę (np. krew zwierząt) na mogiłę zmarłego.

Dekoracja malarska, ułożona w pasy pokrywające całą powierzchnię naczynia, była utrzymana w kolorycie brunatnym.

Systemy konstrukcyjno-kompozycyjne, których elementy są powiązane określonymi proporcjami - obliczanymi wg jednostki zw. modułem i odznaczają się jednolitą formą. Najbardziej charakterystycznym jego elementem jest kolumna, a zwłaszcza głowica. Podstawowe jego rodzaje wykształciły się w starożytności, w kręgu kultury klasycznej. Pod koniec VII w. p.n.e. ustaliły się w Grecji zasady porządku doryckiego i jońskiego, będących odpowiednikami stylów tej samej nazwy.

Porządek ten charakteryzują ciężkie proporcje, surowość i monumentalność; kolumny wsparte bezpośrednio (bez bazy) na stylobacie mają żłobkowany trzon (18-20 ostro ściętych żłobków)zwężających się ku górze, z lekkim wybrzuszeniem (entazis) na 1/2 lub 2/3 wysokości, oraz głowicę złożoną z echinusa i abakusa. Belkowanie składa się z gładkiego architrawu, fryzu podzielonego na tryglify i metopy, oraz gzymsu (geison)zakończonego często rynną (simą) z rzygaczami i antefiksami; pod każdym tryglifem, poniżej listwy (tenia)oddzielającej architraw od fryzu, znajduje się tzw. reguła z sześcioma łezkami (gutty), nad fryzem spłaszczona płytka (modylion) z trzema rzędami łezek, podtrzymująca gzyms; obowiązująca w tym porządku tzw. zasada tryglifu, określająca rygorystycznie sposób rozmieszczenia tryglifów na fryzie, trudna do zastosowania w budowlach monumentalnych, spowodowała zaniechanie tego porządku w okresie hellenistycznym.

Klasycystyczne ...


Element architektoniczny - kolumna uwięzła. Kolumna, która wystaje z lica muru połową grubości (w porządkach klasycznych dokładnie 2/3 grubości). Jej forma (kapitel, trzon, baza) jest kształtowana zgodnie ze stylem epoki. W narożniku umieszczana bywa w różny sposób: jedna na dwusiecznej narożnika, po jednym elemencie na każdej z dwóch ścian lub kształtowano filar. W porównaniu z pilastrami są elementem bardziej wystającym ze ściany.

... Akropolu

W starożytnej Grecji reprezentacyjna brama na planie prostokąta z kolumnadą i nieparzystą liczbą przejść, prowadząca zwykle do okręgu sakralnego; najsłynniejsze są w Atenach na Akropolu, wzniesione 437-432 p.n.e. przez Mnesiklesa (nieukończone) z pentelickiego marmuru;

Pomieszczenie lub niewielki budynek służący do przechowywania klejnotów, kosztowności i cennych dokumentów.

grecka ... nagrobna

Rodzaj pomnika nagrobnego, rozpowszechniony w starożytnym Egipcie i Grecji, gdzie występował od okresu archaicznego. Pomniki te wykonywano z marmuru lub miękkiego kamienia; Głównym motywem przedstawień był zmarły, sam lub w otoczeniu rodziny, najczęściej w scenie pożegnania lub uczty; ponadto umieszczano na niej inskrypcję z danymi dotyczącymi zmarłego.

Schemat porządku jońskiego

W starożytnej architekturze sakralnej górna powierzchnia krepidomy, na której stały kolumny. Najwyższy stopień stereobatu. Dźwigał on całą konstrukcję budowli. W porządku doryckim bezpośrednio na nim stały kolumny.

Poliklet Młodszy – ... w Epidauros

W starożytności odpowiednio zbudowana przestrzeń, w czasach nowożytnych specjalny budynek, przeznaczony do wystawiania widowisk i dramatów; Składa się z dwóch podstawowych elementów: sceny i widowni, kształtowanych wg wymagań architektury teatralnej, której forma zmieniała się w zależności od epok stylowych;

Grecki w wykształconej formie (V w. p.n.e.) składał się z wykutej w zboczu wzgórza, amfiteatralnej, podzielonej na segmenty spiętrzonych siedzeń widowni (theatron, teatrum), okrągłej sceny (orchestra) oraz przylegającego do niej usytuowanego naprzeciw widowni budynku (skene). Budynek ten poprzedzony był podium do występu aktorów (proskenion, proscenium), na którego wystających w kierunku widowni skrzydłach umieszczano obracające się dekoracje malarskie (pinakes). Pomiędzy skene a widownią znajdowały się wejścia dla aktorów.

Postać hinduistycznego bóstwa Hanumana

Wyrób ceramiczny, nieszkliwiony, z glin bez domieszek wapiennych, o zabarwieniach naturalnym (od żółtaworóżowych do czerwonobrunatnych); stosowana w rzeźbie, rzemiośle artystycznym oraz ze względu na swą odporność na pływy atmosferyczne - w dekoracji architektonicznej (dachówki, fryzy i medaliony reliefów, itd.) W starożytności powszechna w budownictwie Mezopotamii, Grecji i Rzymu; używana również w drobnej rzeźbie, zwłaszcza kultowej;

płyta z ...

Prostokątna, z trzema ostrymi żłobkami płyta między metopami i na narożach fryzu belkowanie doryckiego; pod tenią każdego ... znajdowała się regula z sześcioma łezkami. Zgodnie z tzw. zasadą ..., obowiązującą w porządku doryckim, umieszczano je na osi każdej kolumny (z wyjątkiem narożnych) i na osi każdego interkolumnium.
Wywodzi się z budownictwa drewnianego, gdzie był mniej lub bardziej ozdobnie wykonywanym zakończeniem wystającej na zewnątrz belki stropowej.