procesy poznawcze

Reminiscencja

to zjawisko polegające na tym, że z czasem przypominamy sobie więcej informacji niż bezpośrednio po uczeniu się, nawet jeśli w międzyczasie nie było żadnych dodatkowych prób przypominania.

Implicit

pamięć utajona, a więc wpływająca na decyzje mózgu w sposób nieświadomy

Pamięć epizodyczna

To rodzaj pamięci długotrwałej, dzięki której zapamiętujemy własne, osobiste wydarzenia i doświadczenia

Pamięć krótkotrwała, operacyjna

do minut, a przy ciągłym odświeżaniu nawet godzin; jest częścią złożonego mechanizmu pamięci roboczej,

Pamięć natychmiastowa, ultrakrótka, ikonograficzna, pętla fonologiczna

do kilku sekund

Niepamięć selektywna

Cierpienie, rzadko depresja lub lęk, Częściej u osób starszych

Jamajs vu

wrażenie obcości rzeczy dobrze nam znanych

Syndrom fałszywej pamięci

Wspomnienia można w nas zaszczepić rodzina, przyjaciele, terapeuci). Pamięć nie jest wiernym zapisem faktów, zmienia się w zależności od naszych przekonań i wierzeń, przypominamy sobie rzeczy, które nie miały miejsca, zwłaszcza jeśli związane są z tym silne emocje.

torowanie (printing)

wcześniejszy bodziec wpływa na późniejsze reakcje

amnezja wsteczna

przy wstrząśnieniu mózgu (minuty) po lata (zespół Wernickego – Korsakowa). Może dochodzić do skrócenia okresu pokrytego niepamięcią.

deja vecu

to zjawisko, w którym osoba ma przekonanie, że cała obecna sytuacja — wraz z jej szczegółami, wydarzeniami i przebiegiem — została już kiedyś przeżyta.

Amnezja Następcza

brak możliwości zapamiętania nowych wydarzeń, dotyczy pamięci opisowej, nie narusza pamięci nieopisowej, można więc nauczyć się nowych umiejętności. Powodują ją uszkodzenia wzgórza, płatów skroniowych, kory przedczołowej, hipokampa i okolic: kory okołomigdałowatej, części przedniej kory śródwęchowej, kory zakrętu przyhipokampalnego i bruzdy węchowej.

pamięć robocza

Pamięć krótkoterminowa + procesy wykonawcze

Model koneksjonistyczny

opiera się na rozproszonej reprezentacji informacji, gdzie dane nie są przechowywane w pojedynczych jednostkach, lecz w wzorcach aktywacji wielu połączonych ze sobą neuronów.

Explicit

pamięć jawna czyli taka, którą można sobie uświadomić (a więc w jawny sposób skojarzyć);

niepamięć psychogenna

to zaburzenie pamięci, w którym osoba traci wspomnienia w wyniku silnego stresu psychicznego lub traumy, a nie z powodu uszkodzenia mózgu.

Pamięć proceduralna

to rodzaj pamięci długotrwałej odpowiedzialny za przechowywanie umiejętności i nawyków, czyli „jak coś zrobić”, odporna na choroby pamięci

Amnezja dziecięca

to całkowite wymazanie z pamięci epizodycznej przeżyć z okresu do dwóch lat.

Chunking

grupowanie informacji

Pamięć długotrwała

trwa lata

Transient Global Amnesia TGA

"przemijająca niepamięć ogólna" lub "przejściowa amnezja globalna" trwa zwykle kilka lub kilkanaście godzin

Pamięć semantyczna

przechowuje wiedzę o faktach, pojęciach, znaczeniach słów i ogólnych informacjach o świecie — niezależnie od tego, kiedy i gdzie zostały zdobyte.

Sieciowa teoria pamięci

według niej pamięć jest trwałą, powiązaną wewnętrznie, asocjacyjną strukturą, złożoną z pewnych jednostek wiedzy (węzłów pojęciowych stanowiących reprezentację obiektów) oraz relacji je łączących.

Deja vu

wędrówka dusz lub zaburzenie pamięci, odczucie znajomości sytuacji (powstające prawdopodobnie na skutek aktywności w okolicach zakrętu przyhipokampowego płata skroniowego) i jednoczesna wiedza, że jest ona nowa. Występuje często przed atakami padaczki (szczególnie padaczki skroniowej).

Płaty czołowe i ciemieniowe kory mózgu

- pamięć długotrwała.

prążkowie, jądra podstawy mózgu (skorupa, jądro ogoniaste), móżdżek i kora ruchowa

Pamięć proceduralna

Hipokamp

pamięć przestrzenna, pamięć epizodyczna o pośrednim czasie życia.

Ciało migdałowate

- pamięć emocjonalna (utajona).

Jądro ogoniaste

pamięć genetyczna, instynktowne formy zachowania

Hipokamp wraz z zakrętem obręczy i zakrętem zębatym

kontroluje emocje i popędy organizmu, pamięć ruchów, orientację w przestrzeni, konsolidację pamięci trwałej.

Podatność na sugestię

wiąże się to z ogólnym mechanizmem przypominania przez torowanie (priming), raz pobudzone obszary mózgu szybciej się uaktywniają.

Roztargnienie

nie zwracamy uwagi na mniej istotne działania, które nie są zapamiętywane

Blokowanie

czasowy brak dostępu do informacji, którą mamy "na końcu języka", zwykle nie trwa dłużej niż minutę, ale może być długi,

Tendencyjność

wspomnienia interpretowane są zawsze w świetle obecnych przekonań i uczuć, nasza autobiografia stopniowo się zmienia, przypisujemy sobie w młodości poglądy, które mamy w starszym wieku, upiększamy stare wspomnienia, przypisujemy fałszywe zasługi, wzmacniając w ten sposób spójność ego, wzmaga poczucie własnej wartości i możliwości.

Uporczywość

nawroty wspomnień pozwalają na refleksję, myślenie kontrfaktyczne (generowanie alternatywnych scenariuszy działania), dotyczą zwłaszcza sytuacji istotnych z punktu widzenia przeżycia, pobudzających emocje

Nietrwałość

stopniowe zapominanie

Błędna atrybucja

skojarzenia powodują czasem przypisanie wspomnień do niewłaściwego źródła lub czasu, przypisania wszystkich zasług kilku znanym ludziom, co zapobiega przeciążeniu pamięci, gdyż częściej pamiętanie szczegółów nie jest takie istotne

Kognitywna semantyka

Dziedzina ta bada, jak znaczenie jest konstruowane i rozumiane w umyśle. Różne języki mogą kodować różne aspekty doświadczenia, co wpływa na to, jak użytkownicy tych języków postrzegają i interpretują rzeczywistość.

nauka języka wg behawiorystów

zachodzi według zasad uczenia się, takich jak skojarzenie (na przykład widok butelki ze słowem „butelka”), naśladownictwo (dorośli używają słowa „butelka”) i wzmacnianie (uśmiechy i uściski, gdy dziecko mówi coś dobrze).

Uniwersalizm językowy

ta teoria sugeruje, że istnieją pewne uniwersalne aspekty ludzkiego myślenia, które są niezależne od języka. Na przykład, podstawowe struktury gramatyczne i zdolność do logicznego myślenia mogą być uniwersalne dla wszystkich ludzi, niezależnie od języka, którym mówią.

Teoria modularności

Zakłada, że umysł ludzki składa się z wyspecjalizowanych modułów, z których jeden zajmuje się językiem, a inne – różnymi aspektami poznania. Język i myślenie mogą być więc w pewnym stopniu niezależne, choć mogą na siebie oddziaływać.

gramatyka uniwersalna

to koncepcja zaproponowana przez Noama Chomsky’ego, według której wszyscy ludzie rodzą się z wrodzonym zestawem zasad gramatycznych, wspólnych dla wszystkich języków naturalnych.

Hipoteza Sapira-Whorfa (Relatywizm językowy)

różnice między językami prowadzą do różnic w sposobie postrzegania i rozumienia świata. Na przykład, języki, które mają różne terminy na określenie kolorów, mogą wpływać na to, jak ich użytkownicy rozróżniają kolory.