posąg ... archaicznej


Posąg stojącej, ubranej dziewczyny, charakterystyczny dla monumentalnej rzeźby greckiej VII i VI w. p.n.e.

Poliklet, Doryforos

Zasada kompozycji polegająca na ustawieniu postaci ludzkiej tak, aby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze i na zrównoważeniu tej postawy lekkim wygięciem tułowia i ramienia w stronę odwrotną; ta przeciwwaga i kontrastowanie ruchu wzbogaca kompozycję, pozbawiając ją frontalności i uwypuklając rysunek mięśni; tę zasadę stosowano już w starożytnych reliefach egipskich, przyjęła się ona w pełni w klasycznej rzeźbie greckiej w V w. p.n.e. (Polikleta Doryforos), by odżyć w rzeźbie gotyckiej, a także nowożytnej (barokowej)

... w Dżarasz


Jeden lub kilka rzędów kolumn połączonych ze sobą belkowaniem lub łukami arkadowymi; może pełnić funkcję konstrukcyjną lub dekoracyjną: stanowi najczęściej wyodrębniony, silnie akcentowany element w obrębie budowli bądź budowlę wolno stojącą;
W pierwszym zakresie występuje np. jako wieńce kolumn (pteron, peristaza) otaczające budowle antyczne i renesansowe lub jako część elewacji pałacowych (zwłaszcza w baroku i klasycyzmie). Nazwę tę stosuję się również do niektórych bardziej rozbudowanych portyków. Jako budowla wolno stojąca, najczęściej o charakterze dekoracyjnym jest typowa dla barokowych i klasycystycznych placów i ogrodów (pergola)

Świątynia Ateny – Nike (Apteros)

Najważniejsza część kolumny. W architekturze klasycznej miał on kształt walca o powierzchni gładkiej lub zdobionej kanelurami. Ustawiano go na bazie albo bezpośrednio na stylobacie (np. w porządku doryckim). Na jego szczycie znajdowała się głowica (kapitel), która łączyła go z belkowaniem.

... portalu katedry w Burgos (Hiszpania), XIII w.

W architekturze klasycznej (starożytna Grecja, starożytny Rzym) wewnętrzne trójkątne pole frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu oraz monumentalnych budynków nowożytnych kształtowanych pod wpływem architektury antycznej (klasycyzm i eklektyzm historyczny).

Greckie naczynia ceramiczne o dekoracji geometrycznej produkowane w Attyce około 850–700 p.n.e. Nazwa pochodzi od znajdującej się w pobliżu Bramy Dipylońskiej nekropoli ateńskiej, gdzie znaleziono wiele takich waz. Naczynia te produkowano generalnie w dwóch wersjach: jako amfory i kratery. Miały do około 2 m wysokości. Ustawiano je na grobach w charakterze pomników. Niektóre z nich nie miały dna, co pozwala przypuszczać, że pełniły one także funkcję naczyń ofiarnych, które stawiano na grobie i przez które wlewano ofiarę (np. krew zwierząt) na mogiłę zmarłego.

Dekoracja malarska, ułożona w pasy pokrywające całą powierzchnię naczynia, była utrzymana w kolorycie brunatnym.

Systemy konstrukcyjno-kompozycyjne, których elementy są powiązane określonymi proporcjami - obliczanymi wg jednostki zw. modułem i odznaczają się jednolitą formą. Najbardziej charakterystycznym jego elementem jest kolumna, a zwłaszcza głowica. Podstawowe jego rodzaje wykształciły się w starożytności, w kręgu kultury klasycznej. Pod koniec VII w. p.n.e. ustaliły się w Grecji zasady porządku doryckiego i jońskiego, będących odpowiednikami stylów tej samej nazwy.

Porządek ten charakteryzują ciężkie proporcje, surowość i monumentalność; kolumny wsparte bezpośrednio (bez bazy) na stylobacie mają żłobkowany trzon (18-20 ostro ściętych żłobków)zwężających się ku górze, z lekkim wybrzuszeniem (entazis) na 1/2 lub 2/3 wysokości, oraz głowicę złożoną z echinusa i abakusa. Belkowanie składa się z gładkiego architrawu, fryzu podzielonego na tryglify i metopy, oraz gzymsu (geison)zakończonego często rynną (simą) z rzygaczami i antefiksami; pod każdym tryglifem, poniżej listwy (tenia)oddzielającej architraw od fryzu, znajduje się tzw. reguła z sześcioma łezkami (gutty), nad fryzem spłaszczona płytka (modylion) z trzema rzędami łezek, podtrzymująca gzyms; obowiązująca w tym porządku tzw. zasada tryglifu, określająca rygorystycznie sposób rozmieszczenia tryglifów na fryzie, trudna do zastosowania w budowlach monumentalnych, spowodowała zaniechanie tego porządku w okresie hellenistycznym.