Łacina cz.3

incerta pro nullis habentur

rzeczy niepewne uwaza sie za zadne (nieistniejace)

in iudicio non creditur nisi iuratis

w sadzie wierzy sie tylko zaprzysiezonym

in dubio pro reo

w razie watpliwosci na korzysc pozwanego

bis de eadem re agi non potest

dwa razy o te sama rzecz nie mozna sie procesowac

lex non valet extra teritorium

prawo nie obowiazuje poza terytorium

nemo iudex (idoneus) in propria causa

nikt nie jest odpowiednim sedzia we wlasnej sprawie

qui tacet consentire videtur

wydaje sie ze ten kto milczy zgadza sie

fatetur facinus qui iudicium fugit

przyznaje sie do czynu ten kto ucieka przed sadem

cuique defensio tribuenda est

kazdemu ma byc przydzielona obrona

iura novit curia

sad zna prawo

Sed quia lex Atilia Romae tantum locum habet, lege Iulia et Titia prospectum est, ut in prouinciis quoque similiter a praesidibus earum dentur tutores

lecz poniewaz ustawa atiliusza ma miejsce tylko w rzymie ustawą iuliusza i titiusza przewidziano aby w prowincjach takze podobnie byli dani opiekunowie przez ich namiestnikow

Lex Iunia tutorem fieri iubet Latinae vel Latini impuberis cum cuius etiam ante manumissionem ex iure Quiritium fuit.

ustawa juniusza nakazuje zeby opiekunem niedojrzalego latyna i niedojrzalej latynki stal sie ten ktory takze przed wyzwoleniem byl opiekunem z prawa kwirytow

Testamento quoque nominatim tutores dati confirmantur eadem lege duodecim tabularum bis verbis: uti legassit super pecynia tutelare svae rei, ita ius esto: qui tutores dativi appellantur

opiekunowie kotrzy zostali dani w testamencie sa potwierdzani ta sama ustawa XII tablic tymi slowami: tak jak zapisal co do pieniedzy czy opieki to niech bedzie prawem; tacy opiekunowie sa nazywani danymi

Dari testamento tutores possunt liberis qui in potestate sunt.

opiekunowie moga byc dani w testamencie dzieciom ktore sa pod wladza rodzicielska

Testamento tutores dari possunt hi, cum quibus testamenti faciendi ius est, praeter Latinum Iunianum: nam Latinus habet quidem testamenti factionem, sed tamen tutor dari non potest: id enim lex Iunia prohibet.

ci moga byc dani jako opiekunowie w testamencie z ktorymi jest prawo sporzadzania testamentu oprocz latynow iunianskich: bowiem latyn ma wprawdzie zdolnosc sporzadzania testamentu lecz jednak nie moze byc dany jako opiekun: tego bowiem zakazuje prawo iunianskie

In iure cedere autem tutelam testamento datus non potest, nam et legitimus in iure cedere potest abdicare se non potest

dany testamentem nie moze odstapic opieki bowiem opiekun ustawowy moze przeniesc ale nie moze zrzec sie (opieki)

Si capite deminutus fuerit tutor testamento datus, non amittit tutelam: sed si abdicauerit se tutela, desinit esse tutor: abdicare autem est dicere nolle se tutorem esse.

jesli umniejszony w prawie zostalby ustanowiony opiekunem w testamencie nie traci opieki: lecz jezeli zrzeklby sie opieki przestaje byc opiekunem; zrzec sie zas to powiedziec nie chce byc opiekunem

Lex Atilia iubet mulieribus pupillisue non habentibus tutores dari a praetore et maiore parte tribunorum plebis, quos tutores Atilianos appellamus.

ustawa atiliusza rozkazuje zeby opiekunowie byli dani kobietom albo sierotom ktorzy ich nie maja przez pretora albo wieksza czesc trybunow plebejskich ktorych nazywamy opiekunami atilianskimi